οι Πρώτες Εκλογές ΔΣΑ το 1909

Καθώς βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο εν όψει των αρχαιρεσιών της 23ης και 24ης Φεβρουαρίου 2014, αξίζει να ανατρέξουμε στις πρώτες εκλογές που έγιναν στο ΔΣΑ το 1909. Βασικό χαρακτηριστικό τους ο υψηλός μέσος όρος ηλικίας των εκλεγμένων Συμβούλων, άραγε θα επαναληφθεί και το 2014 ;


Οι πρώτες εκλογές, 1909*

Στις 15 Φεβρουαρίου 1909 οι δικηγόροι της Αθήνας συνήλθαν για τη συγκρότηση του σημερινού Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, την εκλογή του Διοικητικού Συμβουλίου του και την εκλογή των δικηγόρων μελών του Ανωτάτου Πειθαρχικού Συμβουλίου. Καθώς όμως για την εκλογή τους απαιτείτο απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων, οι αρχαιρεσίες διήρκεσαν δεκαπέντε ημέρες! Ψήφισαν 616 δικηγόροι ενώ οι υποψήφιοι σύμβουλοι είχαν υπερβεί τους 110. Πρώτος πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου εκλέχθηκε ο Κωνσταντίνος Έσσλιν και αντιπρόεδρος ο Κωνσταντίνος Ρακτιβάν.

Ο Σύλλογος ξεκίνησε τη δραστηριότητά του με μεγάλο ενθουσιασμό και με την επίμονη εργασία των Διοικητικών Συμβουλίων του, τη συζήτηση και τη σύνταξη νομοσχεδίων, την οργάνωση συνεδρίων, την αντιμετώπιση των προβλημάτων του κλάδου, τη δημιουργία των ασφαλιστικών ταμείων και την προσπάθεια βελτίωσης των συνθηκών άσκησης του δικηγορικού επαγγέλματος, επέβαλε τη δυναμική σημερινή του παρουσία.

Το χρονικό της διεξαγωγής των εκλογών διασώθηκε χάρη στον αθηναϊκό τύπο που δημοσίευε σχεδόν καθημερινά την πορεία τους. Η περιγραφή μάλιστα της πρώτης συνέλευσης, κατά την οποία εκλέχθηκε ο πρόεδρος, δημοσιεύθηκε ως πρωτοσέλιδο. Τέτοια ήταν η σημασία της νομοθετικής ίδρυσης του Δικηγορικού Συλλόγου για όλη την κοινωνία.

Οι αρχαιρεσίες άρχισαν με την εκλογή του προέδρου, κατόπιν εκλέχθηκε ο αντιπρόεδρος και ακολούθησε η εκλογή του γραμματέα και του ταμία, για τους οποίους χρειάσθηκε να γίνει και δεύτερη ψηφοφορία για να επιτευχθεί η απόλυτη πλειοψηφία. Μετά την εκλογή του προεδρείου άρχισαν οι ψηφοφορίες για την εκλογή των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και οι αρχαιρεσίες τελείωσαν με την εκλογή των δικηγόρων μελών του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου.

Ο εκλογικός κατάλογος βάσει του οποίου διενεργήθηκαν οι εκλογές είχε αποσταλεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης και περιείχε τα ονόματα όλων των δικηγόρων που δικηγορούσαν στην Αθήνα το 1864 καθώς και όσους διορίσθηκαν έκτοτε και μέχρι το 1909. Στον κατάλογο αυτόν, ο οποίος προφανώς δεν είχε ποτέ εκκαθαρισθεί και ασφαλώς περιείχε και αρκετούς νεκρούς, ήταν εγγεγραμμένοι 1.387 δικηγόροι. Οι πρώτες ψηφοφορίες, κατά τις οποίες εκλέχθηκε το προεδρείο του Συλλόγου είχαν βέβαια την μεγαλύτερη προσέλευση: την πρώτη ημέρα αναφέρονται 597 ψηφίσαντες και τη δεύτερη 616. Στις επόμενες ψηφοφορίες ο αριθμός των παρόντων μειώθηκε σημαντικά και κυμάνθηκε από 526 μέχρι 442. Για την εκλογή των δικηγόρων που θα συμμετείχαν στο Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο ψήφισαν πολύ λιγότεροι: 402 την πρώτη ημέρα και 286 την τελευταία.

Πρόεδρος της συνέλευσης κατά τον νόμο έπρεπε να ορισθεί ο αρχαιότερος δικηγόρος, που στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ο πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος, σε ανάρρωση κατά την περίοδο αυτή. Έτσι την προεδρία των συνεδριάσεων ανέλαβε, ως αμέσως επόμενος, ο 78χρονος Σίμος Μπαλάνος, που είχε ορισθεί δικηγόρος το 1857 και ασκούσε επιτυχώς το επάγγελμα επί 52 χρόνια.

Υποψήφιοι για τη θέση του προέδρου ήταν ο Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος και ο κατά 15 χρόνια νεώτερός του Κωνσταντίνος Έσσλιν, ο οποίος και εκλέχθηκε. Αναφέρεται ότι ούτε ο Έσσλιν ούτε ο Κωνσταντόπουλος προσήλθαν να ψηφίσουν, δεν εμφανίσθηκαν δε καν στην αίθουσα του Πρωτοδικείου όπου γινόταν η ψηφοφορία.

Για τη θέση του αντιπροέδρου υποψήφιος ήταν ουσιαστικά μόνον ο Ρακτιβάν, γιατί ο συνυποψήφιός του Αντώνιος Μομφεράτος δεν αποδέχθηκε την υποψηφιότητά του, που είχε τεθεί εν αγνοία του. Για τη θέση του γραμματέα αρχικά ήταν τέσσερις υποψήφιοι, μετά την πρώτη όμως άγονη ψηφοφορία οι δύο υποχώρησαν υπέρ του αρχαιότερου Τιμολέοντα Ηλιόπουλου, ο οποίος και εκλέχθηκε. Για τη θέση του ταμία οι υποψήφιοι ήταν τρεις. Όταν άρχισε η ψηφοφορία για την εκλογή των απλών μελών, οι υποψήφιοι έφθασαν τους 100. Αν σκεφθεί κανείς ότι ψήφισαν 616 δικηγόροι, ο ένας στους έξι δικηγόρους ήταν υποψήφιος!

Οι υποψηφιότητες δεν υποβάλλονταν από τους υποψήφιους, αλλά από τους ψηφίζοντες, συχνά δε εν αγνοία του υποψηφίου. Η ψηφοφορία διαρκούσε περίπου δυόμισι ώρες, η διαδικασία όμως της διαλογής των ψήφων ήταν χρονοβόρα, ιδίως στις ψηφοφορίες για την εκλογή των απλών μελών του Διοικητικού Συμβουλίου, κατά τις οποίες ήταν πολλοί υποψήφιοι και η διαλογή διαρκούσε πάνω από 10 ώρες.
Ο τόσο μεγάλος αριθμός υποψηφίων καθιστούσε πολύ δύσκολη την επίτευξη της απαιτούμενης απόλυτης πλειοψηφίας και η αναγκαστική επανάληψη της ψηφοφορίας κούρασε δικαίως τους δικηγόρους, που έπρεπε να προσέρχονται καθημερινά για να ψηφίσουν. Παρά τον αυξανόμενο εκνευρισμό όμως, δεν έγιναν δεκτές οι προτάσεις των πιο ανυπόμονων είτε να εκλεγούν τα υπόλοιπα μέλη δια βοής είτε να περιορισθεί ο αριθμός των υποψηφίων στους διπλάσιους από τις υπολειπόμενες θέσεις.

Στις 28 Φεβρουαρίου 1909 οι δικηγόροι των Αθηνών μετά από εκλογές που διήρκεσαν μισό μήνα, εξέλεξαν το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου! Επτά από τα μέλη που εκλέχθηκαν είχαν ασχοληθεί και στο παρελθόν με τη διοίκηση και τη δράση των προηγούμενων βραχύβιων Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών (Έσσλιν, Ρακτιβάν, Φιλάρετος, Ευκλείδης, Μομφεράτος, Μαριολόπουλος και Σημίτης), ενώ ο Τιμολέων Ηλιόπουλος ήταν γιος του Ευσταθίου Ηλιόπουλου, του προέδρου του πρώτου Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών που ιδρύθηκε το 1865.

Ως προς το θέμα της ηλικίας των μελών του πρώτου αυτού Διοικητικού Συμβουλίου παρατηρούμε τα εξής: Νεώτερος όλων ήταν ο Ρακτιβάν, 44 ετών. Ο ημερήσιος τύπος υποστήριζε ότι στις θέσεις των απλών μελών του συμβουλίου οι δικηγόροι είχαν αποφασίσει να εκλέξουν νεώτερους συνάδελφους, ώστε να είναι κατά τεκμήριο πιο δραστήριοι. Ωστόσο από τους εκλεγέντες δύο μόνο ήταν κάτω των 50 ετών: 47 χρονών ο ένας και 49 ο άλλος. Σύμφωνα δε με τις εκτιμήσεις της εποχής, οι νεώτεροι δικηγόροι ψήφισαν για πρόεδρο τον 77χρονο Κωνσταντόπουλο, ενώ οι μέσης ηλικίας, που φαίνεται ότι ήταν και περισσότεροι, ψήφισαν τον κατά 15 χρόνια νεώτερό του Έσσλιν.

Το τέλος των αρχαιρεσιών εορτάσθηκε με γεύμα στο ξενοδοχείο «Ακταίον», στο οποίο παραβρέθηκαν περισσότεροι από 200 δικηγόροι. Το γεύμα άρχισε με την πρόποση του Κωνσταντίνου Ρακτιβάν, ο οποίος προσέφερε στον Σίμο Μπαλάνο ένα επάργυρο κύπελλο εκ μέρους όλων των δικηγόρων, ευχαριστώντας τον για την άψογη διεξαγωγή των εκλογών.

*Από την έκδοση του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, με τίτλο "Ψηφιακό Αρχείο ΔΣΑ", 2011.

Γράφουν οι: Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Ιστορικός

                      Λύντια Τρίχα, ε. Δικηγόρος - Ιστορικός

                      Εύη Χριστοφιδάκη, Δικηγόρος - Υπεύθυνη Βιβλιοθήκης ΔΣΑ